آموزش تنظیم اکشن گیتار کلاسیک و آکوستیک
نگهداری گیتار
بسیاری از نوازندگان به دنبال کمتر کردن اکشن گیتار و در نتیجه ساده‌تر کردن نوازندگی با گیتار خود هستند. در این مطالب تنظیم اکشن گیتار کلاسیک و آکوستیک را به شما آموزش خواهیم داد. برای مشاهده‌ی آموزش‌های بیشتر می‌توانید به صفحه‌ی یادگیری گیتار مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: چند نکته ضروری در نگهداری مناسب از گیتار
اکشن گیتار، به معنای فاصله‌ی سیم‌های گیتار از صفحه‌ی انگشت‌گذاری است. این فاصله ممکن است سادگی کار با گیتار و تجربه‌ی نوازنده را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل اکثر نوازندگان میزان اکشن محبوبی دارند که با اکشن موردعلاقه‌ی سایر افراد متفاوت است.
اکشن گیتار را در حالت عادی در فرت دوازده‌ام اندازه‌گیری می‌کنند. در نتیجه عددی استاندارد (بر اساس سانتی‌متر) به دست می‌آید که با تجربه‌ی سایر نوازندگان قابل مقایسه است. حتما شنیده‌اید که بسیاری از گیتاریست‌ها از «اکشن بالا» در گیتار شکایت می‌کنند. اکشن بالا به معنای فاصله‌ی زیاد سیم‌ها با فرت‌برد است. به همین ترتیب اکشن پایین به معنی فاصله‌ی کم سیم‌ها و صفحه‌ی انگشت‌گذاری است. اکشن احتمالا مهم‌ترین بخش از ست‌آپ (رگولاژ) گیتار است. اکشن مناسب نه تنها نوازندگی گیتار را ساده‌تر می‌کند، بلکه باعث می‌شود گیتار کوک خود را در طول دسته و در زمان اجرا حفظ کند.
تنظیم اکشن گیتار کلاسیک و آکوستیک کمی با گیتار الکتریک متفاوت است. زیرا سیم‌های این دو گیتار نیاز به فضای بیشتری برای ارتعاش هستند. حتما توجه کرده‌اید که در زمان آکورد گرفتن با گیتار الکتریک، نیازی به استرام‌های محکم برای ایجاد صدای مناسب ندارید. در مقابل، سیم‌های گیتارهای کلاسیک و آکوستیک نیاز به ارتعاش بیشتری برای ایجاد صداهای بلند دارند. همچنین سیم‌های گیتار آکوستیک معمولا ضخیم‌تر از سیم‌های گیتار الکتریک هستند. به همین دلیل این دو گیتار -برای جلوگیری از گززدن- نیاز به اکشن بالاتری خواهند داشت.
تجربه‌ی اکثر نوازنده‌ها نشان می‌دهد که هرچه اکشن گیتار پایین‌تر باشد، نوازندگی با گیتار ساده‌تر خواهد بود. و در مقابل اکشن بالاتر کار نوازنده را دشوارتر می‌کند. ممکن است گیتار بسیار گران‌قیمتی را در فروشگاه امتحان کنید و حس کنید که نوازندگی با آن (برخلاف انتظار) آسان نیست. این مسئله ممکن است بیش از کیفیت ساخت گیتار، با اکشن بالای آن مرتبط باشد و با یک ست‌آپ مناسب مشکل حل شود. در زمان تنظیم اکشن سعی می‌کنیم سیم‌ها را تا جایی پایین بیاوریم که همچنان در تمامی فرت‌ها صدایی شفاف ارائه کنند.
همچنین باید اشاره کنیم که اکشن با بلندی صدای گیتارهای آکوستیک رابطه‌ای مستقیم دارد. به همین دلیل نیز گیتارهای کلاسیک معمولا اکشن بالاتری دارند. زیرا بدنه‌ی کوچک‌تری دارند و در دوران پیش از امپلیفایر باید به شکلی تنظیم می‌شدند که صدای خود را به تمام اتاق برسانند. هرچند اکشن پایین‌تر سرعت نوازندگی را بیشتر می‌کند. در حالت کلی تنظیمات گیتار به علاقه و سبک نوازندگی هر شخص برمی‌گردد. اکثر گیتارهای نو با اکشن پیشفرض خود (که توسط شرکت تولیدکننده مناسب تشخیص داده شده‌اند) به فروش می‌رسند. در ادامه می‌بینید که چگونه می‌توانید این اکشن را با توجه به علاقه‌ی شخصی خود تغییر دهید.
چه مسائلی باعث تغییر اکشن گیتار می‌شود؟
پیش از یادگیری روش تغییر اکشن، بهتر است بررسی کنیم که چه پدیده‌هایی (بجز دخالت انسان) در تغییر اکشن گیتار موثر هستند. بدون دانستن علت اصلی تغییر اکشن، ممکن است تنظیمات ما چندان موثر نباشد.
دما و رطوبت
مانند هر وسیله‌ی چوبی دیگر، گیتارها نیز تحت تاثیر دما و رطوبت قرار می‌گیرند. تغییرات سریع در هرکدام از این دو عامل باعث تغییر شکل چوب خواهد شد. در صورت بالا بودن رطوبت هوا، گیتار این رطوبت را جذب می‌کند و حجم آن افزایش پیدا می‌کند. بر عکس در رطوبت کم، چوب خشک‌تر و در نتیجه کم‌حجم‌تر می‌شود. تغییرات دما نیز تاثیر مشابهی بر چوب می‌گذارند. این تغییرات ممکن است باعث خم یا صاف‌تر شدن دسته‌ی گیتار شوند. برای شناخت خمیدگی استاندارد دسته و تنظیم آن می‌توانید پست دیگر ما را مشاهده کنید.
تغییر در کشش سیم‌ها
سیم‌های گیتار نیروی بسیار زیادی را به دسته وارد می‌کنند. تغییر ناگهانی این نیرو ممکن است دسته را به سمت جلو خم کند. بسیاری از نوازندگان برای کسب تجربه یا استفاده از کوک‌های متفاوت، به سراغ سیم‌هایی با گِیج بالاتر می‌روند. تغییر گیج سیم‌ها باعث می‌شود که نیروی وارد شده بر دسته‌ی گیتار نیز افزایش پیدا کند و در نتیجه خمیدگی آن بیشتر شود.
استفاده‌ی مداوم
نوازندگان از گیتارهای خود به شکل مداوم استفاده می‌کنند. این استفاده تاثیر خود را بر بدنه‌ی گیتار خواهد گذاشت و تجهیزات گیتار از جمله تیغه‌ی سردسته (نات) و تیغه‌ی خرک (سدل) به زودی آسیب می‌بینند. بروز اینگونه مشکلات مخصوصا در گیتار آکوستیک بسیار رایج هستند.
چگونه اکشن گیتار کلاسیک و آکوستیک را تنظیم کنیم؟
اکشن گیتارهای کلاسیک و آکوستیک را می‌توان از چند راه تنظیم کرد. در اکثر موارد اکشن بالا با تنظیم تراس راد حل می‌شود. هرچند بسیاری از گیتارهای کلاسیک تراس راد ندارند. معمولا تنظیم اکشن گیتارهای کلاسیک و آکوستیک در سه مرحله انجام می‌شود: تراس راد، تیغه‌ی سردسته و بریج. پس اگر گیتار شما دارای تراس راد نیست بهتر است به سراغ مراحل بعدی بروید. اگر گیتار تراس راد دارد، احتمالا تنظیم آن برای پایین آوردن اکشن کافی خواهد بود. اما برای بهتر کردن تنظیمات بهتر است هر سه مرحله را طی کنید.
تنظیم کردن تراس راد
راهنمایی بیشتر: آموزش تنظیم اکشن گیتار از طریق جابجایی تراس راد
تراس راد یک میله‌ی فلزی و شیاردار است که در داخل دسته‌ی گیتار جاسازی شده است. این میله در مقابل کششِ سیم‌ها، دسته را صاف نگه می‌دارد و از شکستن و آسیب‌دیدن آن جلوگیری می‌کند. با استفاده از یک آچار آلن می‌توانید تراس راد را محکم کنید (دسته را صاف کنید) یا اینکه آن را شل (و دسته را خمیده‌تر) کنید. به دلیل کشش کمتر سیم‌های نایلون، بسیاری از گیتارهای کلاسیک تراس‌راد ندارند. هرچند بجز گیتارهای مارتین (که تا اواسط دهه‌ی ۸۰ میلادی تراس راد نداشتند) اکثر گیتارهای آکوستیک از این امکان بهره‌مند هستند. در اکثر مواقع اکشن بالا با تنظیم ساده‌ی تراس راد حل می‌شود. اگر این تنظیمات را انجام دادید و به اکشن موردعلاقه‌ی خود دست پیدا کردید، نیازی نیست به مراحل بعدی بروید. اگر نیازمند راهنمایی بیشتر در تنظیم تراس‌راد هستید، پست دیگر ما را مطالعه کنید.
تنظیم اکشن از تیغه‌ی سردسته
اگر خمیدگی دسته را کمتر کردید و هنوز از اکشن گیتار رضایت ندارید بهتر است به سراغ تیغه‌ی سردسته (nut) بروید. این تیغه قطعه‌ی کوچکی است که در ابتدای دسته قرار می‌گیرد و سیم‌ها را بالاتر از فرت‌برد نگه می‌دارد. فاصله‌ی سیم‌ها تا فرت اول را با یک خط‌کش محاسبه کنید. این فاصله در حالت استاندارد باید ۱.۵ میلی‌متر باشد. اگر فاصله از این بیشتر است باید تیغه را جدا کرده و با سمباده کوتاه کنید. اگر تا به حال این کار را انجام نداده‌اید بهتر است آن را به یک متخصص بسپارید.
تنظیم اکشن از بریج
آخرین قدم بررسی و کمتر کردن اکشن در بریج است. تقریبا تمامی گیتارهای کلاسیک و آکوستیک قطعه‌ای کوچک به نام تیغه‌ی خرک (Saddle) دارند که سفید رنگ است و سیم‌ها (پس از خارج شدن از بریج) روی آن قرار می‌گیرند. اگر این تیغه زیادی بلند است بهتر است آن را جدا و تنظیم کنید. برای تنظیم تیغه‌ی خرک (مانند تیغه‌ی سردسته) باید از سمباده استفاده کنید. به یاد داشته باشید که در نهایت تیغه باید همچنان صاف باشد. اگر فکر می‌کنید این مرحله چندان آسان نیست آن را به یک متخصص بسپارید.
با انجام این سه مرحله می‌توانید اکشن گیتار را به اندازهای که علاقه دارید برسانید. به یاد داشته باشید که اکشن هر گیتار تا اندازهای کم می‌شود و پس از آن سیم‌ها صدایی ناخوشایند تولید خواهند کرد. پس تغییرات را با احتیاط انجام دهید و تمامی فرت‌ها را چک کنید تا مطمئن شوید صدای گیتار همچنان دلنشین و مناسب است.
اگر سوالی دارید یا می‌خواهید نکته‌ای را به متن بالا اضافه کنید حتما آن را در بخش کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.
منبع: Guitar Repair Bench